De verschillen tussen Nederlanders en Belgen zijn groter dan de overeenkomsten en dat leidt tot verbazing en regelrechte frustratie, zegt Sander Schroevers. Hij geeft lezingen over internationale betrekkingen en cultuurverschillen en schreef boeken als de Internationale correspondentiewijzer en Telefonieren auf Deutsch. Sander was als adviseur betrokken bij de overname van enkele Belgische banken door een Nederlandse bank. Communicatieproblemen en conflicten werden daarbij ‘opgelost’ door volledig Vlaamse en volledig Nederlandse afdelingen te vormen.

Welke culturele verschillen liggen ten grondslag aan die problemen? Waar moet je als ondersteuner rekening mee houden als je voor werk van Nederland naar België verhuist, of andersom?

[intermezzo:1]

België kent een grote talige en culturele diversiteit en heeft een ingewikkeld politiek systeem, begint (de Nederlandse) Sander. “Het is een van de rijkste, best georganiseerde landen ter wereld, maar door de verschillende overheden en het politieke gesteggel is er genoeg waar Nederlanders zich enorm over verbazen. En andersom ook: er is wederzijds onbegrip. Er is respect voor elkaar, maar het heeft de vorm van een haat-liefdeverhouding, zoals tussen een jonger broertje en zijn grote broer.”

Hoe vertaalt die relatie zich in verschillen tussen de Nederlandse en Belgische werkvloer? Sander weet zeven zakelijke gevoeligheden te benoemen.

1. “Hollanders: dikke nekken, grote bekken”

Sander: “De Nederlander is arrogant, wekt de indruk alles beter te weten en geeft overal gevraagd én ongevraagd zijn mening. Dat gedrag staat de Vlaming niet aan. Belgen vinden Nederlanders maar botte boeren. Vlamingen zijn minder uitgesproken en kiezen voor vriendelijker bewoordingen. Dat verschil ontstaat al jong op school: Nederlanders leren van jongs af aan om te zeggen wat ze denken. Vlamingen leren juist hun mond te houden. Ze dragen op school een uniform, er zijn strenge regels. Vlamingen hebben dus een veel hogere drempel om zich uit te spreken, het is daar not done. De mondigheid neemt de laatste jaren wel toe, maar ik krijg nog steeds geen antwoord uit de zaal als ik een vraag stel tijdens een college.”

2. Hollanders hebben een gebrekkig inzicht in hiërarchie

“België is strak top-down georganiseerd, vanuit een nadrukkelijk hiërarchisch oogpunt. In Nederland heeft iedereen inspraak. Lager in rang? Dan wordt er in België niet naar je mening gevraagd. In Nederland komt iedereen aan het woord tijdens een vergadering. Of je nu ceo bent of stagiair. In België niet, daar spreken alleen de seniors. In Nederland kunnen zelfs stagiairs hoog van de toren blazen. Dat is totaal niet geaccepteerd in België. Een Vlaming zou denken: is dat de zoon van de baas of zo? Kent-ie zijn rol niet? Men vond het heel gek dat ik mijn eigen kopietjes maakte, want dat doet je secretaresse toch? Ik wekte de indruk dat ik net bevorderd was en geen hiërarchisch zelfinzicht had. En die secretaresse, tja, die had ik helemaal niet. Ik was een lone ranger. Ze vonden mijn middenklasseauto trouwens ook te min.”

3. Hollanders zijn te open en direct

“Belgen vinden Nederlanders té direct, te open; ze zeggen álles. Gevraagd en ongevraagd. Ook als het negatief is voor henzelf, en dat vinden de Belgen verbazingwekkend, dat snappen ze niet: dat is voor hen ‘zelfmoord’, waarom zou je dat delen? Ze vinden Nederlanders naïef en dom dat ze alles op tafel gooien. Belgen zullen niet snel informatie delen. En Nederlanders vinden dat weer stiekem. Als je iets níét vertelt, vinden we dat een omissie, valsspelen. We vinden de Belgen stiekemerds. Als je informatie van hen wilt, zul je dat moeten vragen, maar: subtiel, beschaafd en indirect. Het antwoord dat je vervolgens krijgt, zul je wellicht niet snappen, omdat het subtiele hints zijn. Je moet de non-verbale signalen oppikken, wat er tussen de regels gezegd is, en ook: wat er niet gezegd is. Nederlanders, Duitsers, Noren en Zweden kunnen daar niet makkelijk mee omgaan, ze missen informatie die de Belg gewoon heeft gegeven, in zijn optiek. Belgen zijn veel indirecter.”

4. De taal is zeg maar echt het ding van de Belgen

“Belgen zijn taalpuriteinen, ze houden van de Nederlandse taal en ze winnen dan ook vaak met taalquizzen. Er wordt veel energie gestoken in het taalonderwijs. Die taal is heilig: ze willen geen exotische invloeden uit andere talen, niet uit Engels en niet uit het Frans. Dry cleaning heet ‘droogkuis’, parachute heet ‘valscherm’. De topsecretaresses met wie ik heb gewerkt, waren allemaal Vlaams, en ik merkte dat ik als Nederlands sprekende altijd eerder informatie kreeg dan mijn Duitse en Engelse collega’s. Voor veel mensen die carrière willen maken, ook in de supportberoepen, is het noodzakelijk om goed Nederlands te spreken.

“Toch maakt taal maar 10 procent van de communicatie uit, de rest is opgebouwd uit cultuur en ervaringen. Je begrijpt elkaar dus niet volledig. Afkortingen worden anders geschreven, achternamen ook. Het woord ‘onrechtstreeks’ gebruiken Nederlanders eigenlijk niet, maar zoek het op in de Van Dale en daar staat het. Het is een bestaand Nederlands woord, maar er staat wel bij: Vlaams!”

5. De Belgen zijn kampioen in compromissen sluiten, improviseren en conflicten mijden

“Nederlanders zijn zeker van het polderen en de consensus en altijd vanuit gelijkheid: platheid, zonder enige hiërarchie. De machtsafstand in België is veel groter. Belgen zijn veel in gesprek, tasten af, maar meer nog dan wat er aan de vergadertafel gezegd wordt, gaat het er uiteindelijk om wat er buiten die vergadering om wordt gedeeld en gezegd: tijdens de lunch. Omdat Vlamingen altijd met regels en sturing van boven te maken hebben gehad, zijn ze meester geworden in improviseren: meebewegen, inspelen, bijsturen.

[intermezzo:2]

“Nederlanders houden helemaal niet van improviseren. Ze zijn voor de Vlaming (te) georganiseerd, gedocumenteerd, laten niets aan toeval over door allerlei standaardprocedures. Daar houden Belgen niet van, die willen ‘losser’. Gaandeweg inspelen, onderweg compromissen sluiten, bijsturen.”

6. Nederlanders zijn taakgericht, Belgen relatiegericht

“Dit zie je terug in bijvoorbeeld de tijd die wordt genomen voor eten: er wordt in België tijd en geld geïnvesteerd in zakenlunches, het mag wat kosten. Terwijl Nederlanders een broodje eten, met een appel of een kaassoufflé en een bekertje melk. Dat is in België volstrekt onacceptabel; een Vlaming is hoogst beledigd.”

7. Nederlanders kleden zich slecht en gedragen zich slecht

“De Latijnse kant van België heeft bepaalde gedragsregels: dat je je kwalitatief goed kleedt, zeker als je een hogere positie bekleedt. Daar word je op afgerekend. Omdat ik ook in Japan en Parijs heb gewoond, ben ik dat wel gewend. Maar over het algemeen wordt er op Nederlanders neergekeken: ze kleden en gedragen zich slecht.”

Lees verder:

Meer verschillen volgens Sander: professioneel communiceren met Duitsers is niet eins-zwei-drei gedaan.

Digitale etiquette voor Microsoft Teams: zo ga je netjes met elkaar om.

Tijd voor een switch? Vijf supportfuncties die je misschien nog niet kent.