“Laat ik vooropstellen dat elke situatie anders is”, zegt carrièrepsycholoog en trainer Roos Woltering. “Er zijn altijd verschillende redenen die ervoor zorgen dat iemand een burn-out krijgt. Maar in mijn praktijk zie ik wel dat mensen die tegen een burn-out aan zitten vaak veel doorzettingsvermogen en verantwoordelijkheidsgevoel hebben. Ook hebben ze meestal veel oog voor kwaliteit. Het helpt om te zoeken naar een betere balans en ruimte te geven aan de thema’s ‘rust nemen’, ‘vertrouwen op anderen’ en ‘tevreden zijn met een minder goed resultaat’.”

Allereerst de eigenschap doorzettingsvermogen. Kenmerkend voor mensen die tegen een burn-out aan zitten is dat het water hun tot de lippen staat. Toch denken ze nog: ik kan nog wel even, ik wil niet opgeven, of het is nu even druk, maar over twee maanden heb ik rust. “Ze hebben vaak een positieve instelling en veel zelfvertrouwen”, zegt Roos. “Arrogantie is niet het juiste woord, want ze kloppen zichzelf meestal niet op de borst. Toch overschatten ze zichzelf wel. Ze hebben geen realistisch beeld van hun eigen draagkracht. Ze denken: het kan nog wel, terwijl het eigenlijk al te veel is.”

Wat zijn jouw kwaliteiten?

Doe de gratis competentiescan!

De oplossing is dat ze meer oog krijgen voor de balans en voor de andere kant van de medaille, namelijk de vaardigheid van rust nemen, ‘opgeven’ en ‘stoppen in plaats van doorgaan’. Roos: “Het belangrijkste is dat zij rust nemen en stilstaan als een prioriteit gaan zien. Ze moeten gaan inzien dat jezelf opladen net zo veel waarde heeft als altijd maar doorgaan.”

In de praktijk is dit gemakkelijker gezegd dan gedaan. Niet iedereen is in staat om rust te nemen. “Dit komt omdat het vaak oude patronen zijn, die ons in het verleden veel hebben gebracht”, legt Roos uit. “Mensen hebben van jongs af aan te horen gekregen: ‘Kom op, gewoon doorzetten.’ Daar zijn ze groot mee geworden. Het is een deel van hun identiteit geworden. Ze zijn bang om dit los te laten, want: ‘Wie ben ik nog, als ik geen doorzetter meer ben?’”

Het is de kunst om de eigen batterij beter in de gaten te houden. Roos: “Je kunt het vergelijken met de accu van je telefoon. Meestal gaat een accu de hele dag mee. Maar hoe meer je de accu belast, hoe sneller je zult merken dat hij halverwege de dag al aan de oplader moet. Zo is het ook in het leven. Vroeger kon je het werk wel aan. Later is er steeds meer bijgekomen, zoals jonge kinderen, een scheiding en een moeder waar je voor wilt zorgen. En als het druk is, hebben we de neiging om steeds meer te doen. Het zou goed zijn om ook eens te denken: ‘Dat bezoekje aan mijn moeder in het weekend doen we nu even niet, omdat het te veel wordt.’”

Verantwoordelijkheidsgevoel

Een tweede krachtige eigenschap van mensen die gevoelig zijn voor een burn-out is verantwoordelijkheidsgevoel. “Ze hebben het gevoel dat het niet goed komt als zij er zelf niet bovenop zitten”, vertelt Roos. “De tegenhanger is dat je leert om op anderen te vertrouwen.”

De oplossing is om bewust een stap achteruit te zetten en meer aan anderen over te laten. “Daar moet je wel een uitleg bij geven”, zegt Roos. “Mensen zijn namelijk gewend dat jij alles regelt. Je moet hun echt zeggen: ‘Ik laat het nu aan jou over en ik ga me er niet meer mee bemoeien.’ Anders hebben mensen het gevoel dat jij het uiteindelijk toch zelf oppakt, omdat je dat altijd zo gedaan hebt.”

Een andere oplossing is om niet in te grijpen als je ziet dat dingen verkeerd lopen. “Ook hiervoor geldt dat je dit vooraf wel moet zeggen”, zegt Roos. “De afspraak is bijvoorbeeld dat jouw collega’s elke vrijdag voor 12.00 uur hun uren aan jou doorgeven. In de praktijk moet je ze daar keer op keer aan herinneren. Je kunt dit doorbreken door met je collega’s af te spreken dat je alleen de uren invoert die op vrijdag voor 12.00 uur binnen zijn. Ga je er dan toch weer achteraan bellen? Dan voelt niemand de noodzaak om te veranderen. Pas als je jezelf houdt aan de afspraak en alleen de uren invoert die je binnen hebt gekregen, kun je het patroon doorbreken.”

Oog voor kwaliteit

Mensen die gevoelig zijn voor een burn-out hebben bovendien vaak veel oog voor kwaliteit. Ze zien alles wat beter kan. “Ze zijn streng, kritisch en niet snel tevreden”, zegt Roos. “De tegenhanger is dat je oog krijgt voor de dingen die goed zijn, dat je tevreden bent met het resultaat dat je bereikt hebt binnen de mogelijkheden die er waren, en dat je wat milder bent voor jezelf.

Opleidingsgids 2020

Vraag hem gratis aan

“Er is geen trucje waarmee je dit kunt veranderen. Het zijn namelijk hardnekkige patronen. Je kunt jezelf wel trainen om met een andere blik naar je eigen gedrag te kijken. Dus merk je aan jezelf dat je doorschiet, bijvoorbeeld omdat je uren bezig bent om nóg een beter cadeau te vinden voor je collega. Stel jezelf dan de vraag: waarom doe ik dit? En: voor wie doe ik dit nog? Is alle extra energie die ik erin steek echt van toegevoegde waarde? Of ben ik de enige die het kwaliteitsverschil nog ziet en zijn anderen ook tevreden als ik er iets minder energie in steek?”

Tot slot zegt Roos dat ze hoopt dat mensen die te hard werken wat beter leren om ook goed voor zichzelf te zorgen. “Managementondersteuners voelen zich vaak erg verantwoordelijk voor de mensen om zich heen. Ze weten precies wat hun collega’s nodig hebben om goed te functioneren. Maar hebben ze daarbij ook oog voor zichzelf? Ook als managementondersteuner mag je weleens moe zijn of verdrietig omdat het allemaal niet lukt. Dus: neem jezelf serieus en zorg goed voor jezelf. Alleen dan kun je ook goed zorgen voor anderen.”