Auteur, trainer en organizer Karen Visser trok zich tijdens de eerste lockdown terug in een vakantiehuisje. Daar kon ze in alle rust aan haar boek werken, zonder gestoord te worden door haar thuiswerkende man en kinderen. Infodetox gaat niet alleen in op de oorzaken van informatieoverload, maar vertelt ook hoe je paal en perk stelt aan de hoeveelheid informatie in het dagelijks leven, hoe je een persoonlijk ‘dieet’ samenstelt en hoe je dat inpast in jouw leven.

Het boek kwam deze maand uit en komt als geroepen. Puur toeval, zegt Karen. “Het boekconcept had ik al in juli 2019, lang voor corona. De digitale detox, het ontpluggen, zie ik breder. Het past in de wereldwijde trend van minimaliseren, zoals de roep om minder te bezitten en de populariteit van bijvoorbeeld tiny houses. En het past bij mindfulness, weg willen van hectiek en met aandacht leven. Het draait allemaal om selectief en met aandacht te werk gaan, zodat je grip en overzicht houdt en niet meewaait met de waan van de dag.”

Venndiagram van een infodetox.

Is er sprake van informatieoverload of gaan mensen gewoon niet goed om met alle informatie?

“Beide. Er is een enorme hoeveelheid informatie en die blijft groeien, zeker nu we zoveel online zijn. Informatie is moeiteloos te vinden en bereikbaar voor iedereen. Tegelijk zijn we minder goed in het filteren ervan. Bij filteren gaat het niet alleen om ‘wat is waar en wat niet’, maar ook ‘wat is belangrijk en wat niet’. Je tikt nu je zoekterm in op Google en krijgt duizenden resultaten. Het vermogen om snel hoofd- en bijzaken te onderscheiden, verdwijnt. Het is gemak, maar we zijn ook afhankelijk geworden van de techniek en van anderen: het systeem bepaalt.”

Heb je zelf weleens last van informatieoverload?

“Ja, maar ik kan veel prikkels aan. Op de Kindle-app lees ik veel, bij het ontbijt bijvoorbeeld. En ik zet een luisterboek op tijdens huishoudelijke taken. Ik zit ook graag op social media als Facebook en LinkedIn en ik volg politiek nieuws. De afgelopen tijd kon ik me verlustigen aan alle ontwikkelingen in Amerika. Ik reageer veel, deel persoonlijke en zakelijke updates. Dat kost tijd, maar ik vind het leuk. Ik kan een grote hoeveelheid prikkels verwerken, maar ik herken het ook als het te veel wordt, dan weet ik hoe ik het moet loslaten.”

Wat kunnen de gevolgen zijn van informatieoverload?

“Mensen raken gestrest, hebben geen overzicht meer, ze piekeren, slapen slecht. Ze hebben voortdurend het gevoel overbelast te zijn, en ze voelen druk om keuzes te maken. Maar dat is het nare: dat lukt niet meer. Je gaat slechtere besluiten nemen, of helemaal geen besluiten.

“Er zit een bovengrens aan wat je kunt verwerken aan keuzes. Uit een bekend onderzoek bleek dat als een supermarkt 24 potjes jam neerzet, er minder worden verkocht. Beperkt men de keuze tot zes potjes, dan worden er juist meer verkocht. Een beperkt aantal keuzemogelijkheden zorgt voor grip, je kunt makkelijker een keuze maken. Bij te veel keuze haken mensen af.”

Tips tegen info-overload

Kies wanneer je informatie tot je neemt. Heb je er nú tijd en ruimte voor? Lees je dat fijne tijdschrift nu, terwijl je aan het koken bent? Of is straks op de bank na het eten een beter idee? Kies je moment, ook voor het lezen en beantwoorden van mail. Schikt het niet, laat het dan ook helemaal los.

Informatie moet je ook letterlijk een plek geven. Leg dat tijdschrift of boek op je favoriete leesplek op de bank. Cluster je apps slim op je mobiel. Als je een app verderop zet, niet op je startscherm, dan werp je een kleine barrière op, zodat je niet voortdurend de neiging hebt je meldingen te checken.

Tip: volg de workshop ‘Betere focus door digital detox’.

Wat raad je iemand aan om als eerste te doen bij stress vanwege informatie?

“Infodetox is echt maatwerk. Wat kan iemand aan? Welke hoeveelheid is prettig en waar wordt het te veel? Het gaat om je eigen voorkeur en hoe je omgaat met informatie. Je kunt op twee fronten actie ondernemen:

Beter selecteren. Jouw selectievaardigheden vergroten zodat je sneller keuzes kunt maken. Dat is echter heel vermoeiend. Het kost veel inzet en energie om voortdurend keuzes te maken. Bijvoorbeeld op Pinterest kiezen welke borden je écht wilt volgen.
De kraan dichter draaien. Zet de meldingen op je smartphone uit van social media en e-mail. Die meldingen, zoals de rode bolletjes met cijfers erin van Facebook, eisen voortdurend je aandacht. Het is slimmer om zelf op zoek te gaan naar informatie dan dat die prikkels de hele dag binnenkomen, ook op momenten dat je er niets mee kan of wilt.”

Ondersteuners zijn kenniswerkers en verwerken veel informatie. Zijn er specifieke aandachtspunten voor hen?

“Weet wat je leidinggevende of manager belangrijk vindt. Ondersteuners ontvangen talloze mails, telefoontjes, krijgen mensen aan hun bureau met vragen, verzoeken en problemen. Als gatekeeper schatten zij in wat ze moeten filteren voor hun leidinggevende. Handig dus om te weten waar de ander op aanslaat en wanneer het genoeg is. Zo kun je beter zelfstandig de keuzes maken in welke informatie je doorspeelt, en in welke mate. Weet dus hoeveel je manager of leidinggevende aankan.”

[intermezzo:1]

Wat houdt een informatiedieet in?

“Het is eigenlijk net als met gezond eten. Heb je ‘infobesitas’, dan krijg je te veel informatie binnen, die wellicht ook niet van goede kwaliteit is. Denk net als bij gezond eten dus aan voedzame, gezonde informatie. Van een serie kijken, scrollen door je Facebook-tijdlijn of whatsappen gaat weliswaar een kalmerende werking uit, maar die activiteiten zijn ook voorspelbaar, slokken veel tijd op en laten je vaak alsnog achter met een onrustig, verveeld, onvoldaan gevoel. Van jezelf verwennen, gaat het naar jezelf in de weg zitten. Zeker als het ten koste gaat van je productiviteit voor je werk. Het begrensd volgen van de actualiteit en het lezen van een goed boek is voedend, geeft een voldaan gevoel.”

Een van jouw manieren voor het omgaan met informatieoverload is om digitale tools en apps in te zetten. Wat is er mis met een notitieblok en pen?

“Ja, het probleem en de oplossing zijn vaak hetzelfde. Het grote voordeel van digitaal is natuurlijk dat je alles handig bij elkaar hebt, met werkende linkjes. Je kunt die linkjes weer slim groeperen, verplaatsen, direct openen. Veel handiger dan papier, al kun je dat ook prima inzetten om snel je hoofd leeg te maken.”

Waarom zou iedereen jouw boek moeten lezen?

“Omdat niemands hoofd aankan wat er allemaal te kijken en lezen is; het past niet, dus keuzes maken moet je toch. Ons brein kan niet aan wat er allemaal te zien is. Dit boekt helpt je kritisch te zijn over wat je tot je neemt.”

Wat is een van de meest gestelde vragen aan jou over dit onderwerp?

“Opvallend vaak gaan die vragen over het verslavingsgevoelige brein. Heb je een verslavingsgevoelig brein, dan loop je meer risico op informatieoverload. Het is goed om te weten of je dat hebt. Mensen vragen dan: wat als ik nou niet zonder kan? In hoeverre kan ik eigenlijk zonder? Kan ik wel loslaten?

“Juist dan is het extra nodig om paal en perk te stellen. Net als met snoepen: je kunt snoep dan maar beter niet in huis halen. Ken jezelf en neem maatregelen. Doe het voor jezelf, om beter voor jezelf te zorgen. Stel Netflix zo in dat er niet meteen een nieuwe aflevering start. Zulke kleine aanpassingen maken een groot verschil.”

Meer weten?

Karen Visser leert mensen slim om te gaan met tijd, taken en ruimte. Voor Management Support verzorgt zij de training Tijd-, taak- en energiemanagement.

Lees verder:

Verwar ontspanning niet met afleiding: “Je betaalt de prijs voor al die prikkels.”

Hoogleraar Iris Sommer: “Het vrouwenbrein werkt toch echt anders.”

De beste thuiswerktips van onze lezers, in twee delen.