Het tijdperk van kunstmatige intelligentie (AI) is begonnen, schreef Bill Gates in maart op zijn blog. Want wat de Microsoft-oprichter het afgelopen jaar zag qua ontwikkelingen op het gebied van AI zet de wereld op zijn kop. Volgens hem staat technologie als ChatGPT op dezelfde voet als de revolutionaire uitvindingen van het internet en de microprocessor. Een technologische aardverschuiving dus.
‘Kunstmatige intelligentie gaat de manier waarop mensen werken, leren, reizen, zorg krijgen en met elkaar communiceren veranderen’, schreef de techgoeroe. Door taken van mensen over te nemen zullen robots werk efficiënter, sneller en productiever uitvoeren: ‘Hele industrieën zullen zich moeten heruitvinden; bedrijven zullen zichzelf moeten gaan onderscheiden in hun omgang met AI.’
‘Technologie moet in dienst van de mens blijven staan’
Het is een toekomst die iedere dag dichterbij lijkt te komen. Toch is Sheraz Kazmi niet bang voor die toekomst. Niet voor AI, ChatGPT of de andere ‘slimme’ technologieën die de afgelopen maanden het vakgebied van de managementondersteuner zijn binnengedrongen. Deze positieve houding van de sociale ondernemer en strateeg van organisatieontwikkelingsbureau GROWEVERYDAY is gebaseerd op zijn vertrouwen in het “mensgericht organiseren van werk”.
Want in de toekomst van Sheraz is AI, ondanks alle doemdenkerij en negatieve voorspellingen, geen concurrent voor menselijke inventiviteit. Nee, volgens hem is het slechts een aanvulling voor onze gereedschapskist, vol met niet door robots na te bootsen menselijke kwaliteiten en vaardigheden. Technologie hoort nu eenmaal in dienst te staan van de mens, en niet andersom, vindt Sheraz.
Die instelling past bij de filosofie van GROWEVERYDAY. Het bedrijf in Den Haag helpt medewerkers, teams en organisaties om een mensgerichte cultuur te creëren en te implementeren. Het werkte al eerder voor organisaties als de Belastingdienst, de Dienst Justitiële Inrichtingen en de Gemeente Alkmaar
Management Support sprak met GROWEVERYDAY-medeoprichter Sheraz over zijn visie op een toekomst vol AI en de onmisbare rol van de mens in die toekomst.
Volgens GROWEVERYDAY is mensgericht werken de oplossing voor bijna alle problemen binnen organisaties. Maar wat is dat: ‘mensgerichtheid’?
“Dat je in een veilige en vertrouwde omgeving kan werken. Dus dat je echt jezelf kunt zijn binnen een organisatie. Ik zie toch nog vaak dat mensen een rol aannemen op kantoor en wantrouwend zijn naar anderen, hun leidinggevenden en de omgeving. Ze voelen zich niet veilig om zichzelf te zijn. Die veiligheid om je authentieke zelf te zijn, moet gefaciliteerd worden op verschillende niveaus binnen organisaties. Met name in cultuur en leiderschap. Alleen als je jezelf kunt zijn, kan je ook die intrinsieke
motivatie aanspreken waarmee je het beste werk aflevert.”
Waarom zien jullie mensgerichtheid specifiek als oplossing? Juist in een tijd waarin AI opkomt, kan dat toch juist een middel zijn om organisaties te verbeteren?
“Ik denk dat menselijke skills alleen maar belangrijker worden in de toekomst. Je ziet dat de aanwezigheid van technologische hulpmiddelen exponentieel toeneemt in gebieden waar we in het verleden geen enkele hulp nodig hadden. Dat laat zien dat we niet moeten denken aan technologie als een concurrent voor ons eigen menselijke kapitaal. Maar als aanvulling. Dingen als kunstmatige intelligentie zijn nieuwe skills die in onze gereedschapskist van menselijke vaardigheden gestopt kunnen worden. Dus naast dingen als creativiteit, toekomstgericht denken, innovatie, empathie en collegialiteit. Allemaal skills die juist niet door technologie kunnen worden vervangen. En daardoor is het des te belangrijker dat ze de ruimte krijgen om verder ontwikkeld te worden binnen organisaties.”
Loop jij als strateeg op tegen bedrijven die problemen hebben door AI?
“Nee. Maar ik lees er wel veel over. Er bestaat een gevaar voor de organisatiecultuur waarbij de menselijke maat onder druk kan komen te staan. Überhaupt is het soms al lastig om grip krijgen op cultuur. Met AI komt daar een extra complexiteit bij. Als je te veel macht geeft aan een tool kan dat er bijvoorbeeld voor zorgen dat inclusie en diversiteit in gevaar komen. Als je een deel van de sollicitatieprocedure automatiseert, dan kunnen daar in de technologie ingebouwde vooroordelen insluipen.”
Dus dat AI bijvoorbeeld alleen maar witte mannen selecteert als geschikte kandidaten? Hoe ga je dat tegen?
“Als je dit soort software gebruikt, moet je goed nadenken of het in dienst staat van de organisatie. Dat het aansluit bij de waarden die je uitdraagt in je cultuur. Mensen moeten hierin een belangrijke rol blijven spelen om de effectiviteit van AI te monitoren. Zo kun je ervoor zorgen dat een medewerker de selectie van sollicitaties met kritische ogen bekijkt. Of als je AI de bedrijfsnieuwsbrief laat schrijven, dat er iemand overheen gaat om de tone of voice en feitelijkheid te checken. Let op: dit zijn allemaal momenten waar juist een mens waarde toevoegt aan de werkprocessen die geautomatiseerd zijn.”
Dat betekent dus wel dat ondanks AI, er nog steeds extra werk gedaan moet worden. Gaat mensgericht eigenlijk wel samen met productiviteit?
“Als winstgevendheid gekoppeld is aan productiviteit, kan de menselijkheid binnen een organisatie uit balans raken. Bijvoorbeeld doordat mensen continu overwerken, over hun grenzen heen gaan en dat dit hun gezondheid aantast. Mensgerichtheid draagt bij aan de juiste balans, door duidelijke verwachtingen en doelen te stellen. Die ook op hun beurt weer haalbaar moeten zijn. Dat kan door werknemers de flexibiliteit en autonomie te geven om hun werk zelf in te delen. Door ze op te leiden met aandacht voor gezondheid en motivatie.”
En productiviteit die gedreven wordt door AI?
“Wat betreft AI: dat moet vooral een tool zijn om mensen in staat te stellen om productief te zijn. Daarvoor is gewoon ook de AI van de mens nodig: de Authentieke Intelligentie. Als je die combineert met kunstmatige intelligentie krijg je de optelsom van die bundeling: ‘Augmented Intelligence’, zoals ik dat noem. Het is niet vanzelfsprekend dat je kunstmatige intelligentie kunt inzetten in je organisatie. En als je dat doet moet die waarde toevoegen. Je moet er individueel en als organisatie van profiteren.”
Jij helpt organisaties mensgerichter te werken. Wat is een belangrijk signaal dat ze daar hulp bij nodig hebben?
“Wat ik soms zie is dat organisaties iets willen doen, maar geen visie hebben. Het is mooi als leidinggevenden of medewerkers erkennen dat er een probleem is. Het gaat om de wil om naar een gewenste situatie toe te bewegen, dat is het belangrijkste. Dan is het natuurlijk goed als we daarbij kunnen helpen. Maar je wilt wel een positieve mindset kunnen delen en creëren bij zo’n organisatie die ook blijvend is. Het is natuurlijk zonde om lukraak interventies in te zetten zonder dat je weet wat je uiteindelijke doelen zijn.”
Je noemde ook al inclusie en diversiteit als een belangrijk component van een mensgerichte en ook productieve organisatie. Waarom is dat zo'n belangrijk puzzelstuk?
“Met diversiteit zorg je ervoor dat er verschillende perspectieven in een organisatie zijn. Het is de tegenhanger van eenheidsworst. Denk aan diversiteit van gedachten en ideeën, die zorgen voor meer creativiteit en daarmee het beste resultaat. Dat vraagt naar een inclusieve cultuur waarin iedereen de veiligheid en ruimte heeft om zichzelf te zijn. Een organisatie die uitnodigt om kritisch te zijn en waarin complementair wordt samengewerkt. Als dat lukt dan heb je toegang tot betere ideeën, een betere samenwerking en het beperken van negatieve invloeden op het werkproces.”
Tegen welke problemen en uitdagingen loop je op bij ondersteuners?
“Sociale cohesie is een belangrijke factor in het goed en mensgericht samenwerken. Het hybride werken heeft daar nogal een impact op gemaakt. In het bijzonder bij ondersteuners. Die zijn gebaat bij het contact met collega’s en teamleden. Ze moeten op de hoogte zijn van de dingen die er spelen om goed hun werk te kunnen doen. Maar het is allang niet meer gebruikelijk om iedereen op de werkvloer dagelijks te zien. Dat vraagt om nieuwe manieren en skills om zicht te houden op wat er speelt binnen een team, afdeling of bedrijf. Dat betekent jezelf blijven ontwikkelen en ook een beetje extra digitalisering. Bijvoorbeeld om te leren om online te netwerken. Vraag jezelf af ‘hoe deed ik mijn werk voorheen’, en daarna ‘wat moet ik doen in de toekomst?’”
Meer weten over GROWEVERYDAY en mensgericht werken? Ga dan naar: groweveryday.life.
