Eindredactie voor experts: zo maak je betere teksten

Ondersteuners krijgen vaak teksten te lezen ter controle. Eindredactie is een goede manier om managers te ontzorgen. "Managers zijn vooral gefocust op de inhoud, ondersteuners checken hoe die verwoord is", zei eindredacteur Marjolein de Jong daar eerder over.

Bij Management Support zien we dat ondersteuners zich graag met taal bezighouden. Artikelen van schrijftrainer Judith Winterkamp worden altijd goed gelezen. Er is veel animo voor communicatietrainingen.

Algemene tips voor eindredactie

Als jij vaker teksten redigeert, ken je de basisregels. Past de tekst bij het doel en de lezer die je voor ogen hebt? Heeft de schrijver aan de 5 W's en de H gedacht? Wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe. Een regel uit de journalistiek waar niet elke zakelijke brief of e-mail aan hoeft te voldoen. Maar goed om in je arsenaal te hebben.

Ook andere eindredactietips zul je kennen:

• Check op spelling en interpunctie.
• Maak passieve zinnen actief.
• Zorg voor voldoende tussenkoppen.
• Vervang wollig taalgebruik door duidelijke taal.
• Houd de zinnen zo kort mogelijk.

Eindredactie voor experts

Met de basistips kom je tot prima teksten. En wie heeft de hele dag om naar een tekst te staren? Toch geven we je graag wat extra tips mee. Voor die ene brochure die écht perfect moet zijn. Of die uitnodiging voor hét event van het jaar.

Heb je een tekst weleens op leesbaarheid gecontroleerd? Het artikel dat je nu leest, scoort 69 punten in de Flesch-Kincaid leesbaarheidstest. Makkelijk te lezen en begrijpen door tieners, betekent dat. Meer dan geschikt voor onze doelgroep dus!

De test controleert onder meer het aantal woorden per zin. De eerste experttip gaat over het beperken daarvan. Lees deze zin:

Denk je dat het veel uit zou maken als we die deur dicht zouden doen?

Een correcte zin, maar er staan twee tangconstructies in. Kijk maar naar de samengestelde werkwoorden ‘uitmaken’ en ‘dichtdoen’. Die kun je beter aan elkaar schrijven:

Denk je dat het veel zou uitmaken als we die deur zouden dichtdoen?

Hiermee ‘bespaar’ je twee woorden en de nieuwe zin is beter leesbaar. En waarom zou je zou en zouden gebruiken?

Denk je dat het veel uitmaakt als we die deur dichtdoen?

Weer twee woorden eraf!

Massa-gebed

De tweede tip betreft afbrekingen. Daar zijn allerlei regels voor, die een ervaren eindredacteur wel kent. Wat is dan de experttip? Die heeft weer met leesbaarheid te maken.

Het woord massagebed staat hierboven correct afgebroken. Ook als je het bed van een masseur bedoelt. Met een onhandige afbreking zet je een lezer op het verkeerde been. Andere, misschien bekende voorbeelden: karton-geluk, bommel-ding, inke-pinkje.

Ook zonder misverstanden zijn goede afbrekingen prettig. Laat niet coro-navirus staan, maak er corona-virus van. Vervang overbe-lasting door over-belasting. Breek samengestelde woorden af op het punt van de samenstelling.

Werkwoordelijke eindgroep

Eindigt een zin met meerdere werkwoordsvormen? Dan spreek je van een werkwoordelijke eindgroep. Zie bijvoorbeeld:

Wanneer moeten deze brieven verstuurd worden?

Opnieuw een correcte zin. Toch draai je de werkwoorden aan het eind liever om. De zin hierboven is niet fout, maar in de geschreven taal is de tendens om de persoonsvorm ná het hulpwerkwoord te schrijven. Dus:

Wanneer moeten deze brieven worden verstuurd ?

Bovenstaande voorbeelden staan in lijdende vorm. Hetzelfde geldt als de zin een deelwoord bevat: Ik denk dat hij het vergeten is -> Ik denk dat hij het is vergeten.

Nogmaals: al deze vormen zijn correct. Dat benadrukken ook de Taalunie, Genootschap Onze Taal en de taaladviesdienst van de Vlaamse overheid. Maar alle erkennen ook dat de tweede versies gebruikelijker zijn in schrijftaal.

Tijdens is toevallig

De laatste experttip hebben wijzelf van schrijfster en columnist Elma Drayer geleerd. Zij ergert zich aan het woord ‘tijdens’ in zinnen als:

Tijdens de conferentie liet ze een prototype zien.

Waarom dit ergerlijk is? De definitie van ‘tijdens’ geeft een hint: ‘ten tijde van’. Tijdens geeft dus meer een toevallig verband aan dan een direct verband. Zoals in:

Ik ben geboren tijdens de oorlog.

De geboorte en de oorlog hebben niet per se iets met elkaar te maken.

Gaan we terug naar het eerste voorbeeld, dan is een ander woord veel logischer:

Op de conferentie liet ze een prototype zien.

Gebruik ‘tijdens’ dus alleen als er geen alternatief is dat het verband tussen de onderdelen in de zin beter aangeeft. Anders wordt Elma Drayer boos.