Een favoriet onderdeel van mijn schrijftrainingen is de zinsbouw. Heel begrijpelijk. Er gaat best snel iets mis in een zin. Vaak is de oorzaak een te lange en ingewikkelde zin. Een belangrijke tip is dan ook: keep it simple. Doe één mededeling per zin. Houd je je aan deze tip, dan zijn je zinnen bijna altijd kort en bondig.
Een paar voorbeelden van lezersvragen die ik heb ontvangen.
“Toen ik het ziekenhuis belde, kreeg ik een bandje waarop iemand zei: kunt uw vraag niet wachten, blijf dan aan de lijn. Dat is toch niet juist?”
Je hebt gelijk: ‘kunt uw vraag niet wachten’ is niet correct. Wel juist is: ‘kan uw vraag niet wachten’. Kijk op woordenlijst.org en je ziet de correcte vervoegingen van het werkwoord kunnen.
Sommige fouten zijn logisch te verklaren, maar deze niet. Misschien heeft de assistent eerst de zin opgeschreven. Vervolgens verving die persoon het woord ‘u’ door ‘uw vraag’. Zonder het bijbehorende werkwoord ook te veranderen. In geschreven tekst gebeurt zoiets regelmatig. Je zou alleen verwachten dat de assistent de fout opmerkte toen hij of zij de tekst insprak.
“Ik schreef in een e-mail aan collega’s de zin: ‘Jullie worden gevraagd deze aanvragen op je te nemen.’ Een collega stuurde een mail terug en zei dat het werkwoord ‘worden’ verkeerd was. Ik zie niet wat er mis mee is.”
Je collega heeft gelijk. Juist is: ‘Jullie wordt gevraagd deze aanvragen op je te nemen.’ Als je de zin start met het voorzetsel ‘aan’, dan zie je het waarschijnlijk meteen: ‘Aan jullie wordt gevraagd deze aanvragen op je te nemen.’
In de zin ‘Jullie worden gevraagd deze aanvragen op je te nemen’, lijkt het onderwerp ‘jullie’ te zijn. De zin begint immers met het woord jullie en daarna volgt meteen het werkwoord worden. Maar jullie is het onderwerp niet. Jullie is het meewerkend voorwerp. Vandaar dat je er het voorzetsel ‘aan’ voor kunt zetten: ‘Aan jullie wordt gevraagd…’
Wat is dan wel het onderwerp in deze zin? Dat is het hele stuk ‘deze aanvragen op je te nemen’. Dat lijkt misschien gek, maar als je het hele stuk vervangt door ‘dit’, dan is het minder vreemd: ‘Jullie wordt dit gevraagd.’
Begint het je te duizelen? Geen probleem. De zin is zo complex door het werkwoord worden. Haal dat eruit en voeg een nieuw onderwerp toe. Wie doet de actie in de zin ‘jullie wordt gevraagd deze aanvragen op je te nemen’? Het antwoord is ‘ik’, dus: ‘Ik vraag jullie deze aanvragen op je te nemen.’
“‘Ik zal er alles aan doen om te voorkomen dat de vergadering niet uitloopt.’ Deze zin vind ik goed klinken. Toch klopt hij volgens mij niet. Hoe zit dat?”
Je hebt het juist, deze zin klopt niet. Het werkwoord ‘voorkomen’ wil zeggen dat iets niet gebeurt. Dus je wilt voorkomen dat de vergadering niet uitloopt. Dat lijkt me niet de bedoeling. Je witl voorkomen dat de vergadering (wel) uitloopt. Juist is dus: ‘Ik zal er alles aan doen om te voorkomen dat de vergadering uitloopt.’
Tip: vermijd het werkwoord ‘worden’ als het kan. Hierdoor heb je veel minder kans op kromme zinnen.
Leer meer
Schrijftrainer Judith Winterkamp leert professionals hoe ze zakelijke teksten als brieven, mails en beleidsteksten en andere teksten makkelijker kunnen schrijven. Voor Management Support geeft zij trainingen als Creatief zakelijk schrijven en Notuleren als een pro.
Lees van Judith ook:
Schrijf je ‘standaard’ los of vast aan het volgende woord?
